Graag willen wij middels Systemisch Advies bijdragen aan vitale teams, organisaties en samenwerkingsverbanden,
waarin mensen met elkaar antwoorden kunnen vinden op de uitdagingen van deze tijd
Als inzet en goede wil niet genoeg zijn, vraagt de onderstroom om aandacht
De lange coronatijd heeft vele effecten, maar ook steeds merkbaarder op het gevoel van verbondenheid. Wat als je in niemand zijn ‘bubble’ zit? Wat is ‘een buurt’ zonder buurtfeesten? Een familie die niet samen kan vieren en huilen? Een vriendengroep die niet meer samenkomt?
Het lijkt alsof de verbinding losser wordt, alsof alles buiten de primaire ‘bubble’ vervaagt. De waarde van die andere ‘systemen’ begint te veranderen; hoe belangrijk is die groep eigenlijk, wat heb ik er eigenlijk aan? En bij sommigen: wie mist mij..hoe waardevol ben ik?
Het risico is dat we op steeds meer eilandjes komen te staan, terwijl de behoefte aan verbondenheid juist sterker is dan ooit. Een prima voedingsbodem om je dan maar te verbinden met een visie, doctrine, vóór-stem of tegen-stem. Verbondenheid met een massa die zich laat zien op social media. Dan hoor je tenminste ergens bij.
Laten we ieder vanuit onze eigen positie bijdragen aan de verbinding van collega’s, buurtgenoten, vrienden. Duidelijk maken dat ze ertoe doen, als teamlid, vrijwilliger of buurvrouw. We zijn immers sociale wezens, en kunnen niet gedijen zonder een vanzelfsprekende en gewaardeerde plek hebben in diverse groepen.
Op zoek naar de logica van het systeem. Wat maakt het logisch dat dit team, deze organisatie, dit samenwerkingsverband steeds dit patroon herhaalt? Oprecht nieuwsgierig zijn, en mijn oordeel naast me neerleggen. Om dan te ontdekken dat in de herhaling van het patroon altijd een boodschap zit. Dat er altijd iets beschermd wordt dat zeer waardevol is, maar dat het bijbehorende gedrag afstoot. Dè grote uitdaging voor ieder die op zoek gaat naar de werking van de systeemdynamiek. De systeemkracht die mensen en groepen soms met zich meesleurt en soms juist tot grote hoogte stuwt.
Laatst zei ik tegen een directeur, na een teamdag: “met het team is niet zoveel mis, al doet hun gedag anders vermoeden. Eigenlijk is hun gedrag, hoe gek misschien ook, een noodkreet, omdat ze door alles wat dit team overkomen is en het gebrek aan een stevige bedding steeds minder veerkracht hebben om te doen wat ze zo graag willen en moeten doen.”
De noodkreet verstaan en je niet blindstaren op het gedragspatroon is een continue uitdaging. Zeker in deze tijden waarin oordelen over “de ander”, andere groepen (boeren, RIVM, voor of tegen de maatregelen) en andere landen (bijv. Zuid-Europese landen) en polarisatie op de loer liggen. En ja, en waar zou dat polarisatie-patroon nu weer vandaan komen….
In elk team, elke organisatie, elk land is er een evenwicht tussen behoud-krachten en vernieuwingskrachten. Dit is een dynamisch evenwicht; de balans is beweeglijk. De behoudkrachten zijn van belang om ons een fundament te geven. Oude vertrouwde inzichten, waarden en leerervaringen horen hier bij. Het is logischerwijs een conservatieve kracht, conserveren van het goede uit het verleden. Lessen uit het verleden benutten. Vaak geven deze krachten verbinding, voorspelbaarheid en veiligheid, doordat men samen voelt dat het verleden zich uitstrekt naar de toekomst. De vernieuwingskrachten zijn van belang omdat elke context verandert, en lessen uit het verleden niet altijd toereikend zijn voor de problemen van nu en morgen. Experimenteren en ervan leren, loslaten van het oude en zo kansen geven aan het nieuwe. Deze krachten geven energie, brengen nieuwe kansen aan het licht en geven hoop.
Behoud en Vernieuwing in tijden van crisis
In tijden van crisis worden vaak de behoudkrachten geactiveerd. Voorbeelden zijn er nu te over; behoud van grote bedrijven, behoud van dienstverbanden voor mensen in loondienst, behoud van inkomen etc. En natuurlijk roept ook de andere kracht dan om aandacht: wordt het nu niet tijd om een nieuwe weg in te slaan, met een basisinkomen, en bedrijven die ons ecosysteem niet belasten? Start-ups supporten in plaats van de vertrouwde bedrijven uit de ‘oude’ tijd?
Organisaties en teams zijn ‘vitaal’ als deze twee krachten zich niet vast-zetten. Als geleerd wordt van beide bronnen van informatie. Als behoud en vernieuwing er beiden mogen zijn. Anders krijg je een breuk, waarbij een deel zich met de ene kant, en een ander deel zich met de andere kant verbindt. En natuurlijk past verkettering van de andere kant daarbij.
Laten we voorkomen dat behoudende en vernieuwende inzichten met elkaar gaan concurreren, dat ouderen en jongeren, mensen die hun baan en werk willen behouden en mensen die kansen willen hebben om iets nieuws te starten elkaar als bedreiging zien. Meer dan ooit is het je kunnen verplaatsen in de standpunten, gevoelens en inzichten van de ander van belang voor de vitaliteit van ons als geheel. Vernieuwing wint aan kracht door te rusten op het verleden. Anders krijg je chaos. Die altijd juist weer sterke ‘terug naar hoe het was’-krachten op roept.
Ooit was het zo simpel. Van 9.00 uur tot 17.00 uur had je werk-systeem voorrang, daarbuiten was het normaal dat je privé-systeem voorrang kreeg. Met alle online-mogelijkheden en thuis werken werd dit al ingewikkelder, en begonnen systemen meer door elkaar heen te lopen, of anders gezegd: in elkaars tijd en domein in te breken.
Veel mensen hebben nog lange tijd geprobeerd tegelijkertijd in diverse systemen te participeren. Fysiek zittend in de vergadering nog even een mailtje aan een ander werksysteem, nog even een app-je naar een vriendin, nog even Fb en Insta checken.
Maar helaas we kunnen niet met ons hoofd, ons hart en onze ziel tegelijk in meerdere systemen zijn. En dus moeten we wel kiezen.
Het geeft mensen en systemen rust als de volgorde helder is: dit team-overleg staat op één, omdat het gepland is, doordeweeks is. En nu staat het niet op één, omdat mijn kind ziek is. Zij staat nu tijdelijk op één. In deze online tijden is het belangrijker dan ooit om te weten hoe je het zou willen, om vervolgens het gesprek aan te gaan wat dat betekent. Want thuis werkend in de woonkamer is het net even lastiger om je werk op één te houden, hoe graag je het ook wilt.
We maken geen onderscheid. Ieder is van waarde. Zeggen we. Denken we. Geloven we. En toch. We maken onderscheid. We kunnen niet anders. Vitale beroepen (en dus niet-vitale beroepen?). Helden (en anti-helden?). En niet alleen maken we onderscheid, we ordenen ook. De verdeling van de mondkapjes en beschermende middelen geven een indicatie over hoe die ordening er uit ziet. Wie staan op 1? Wie bungelen onderaan? En dat geeft ongemak. Want ieder is van waarde, en we willen geen onderscheid maken, en geen keuzes. En we doen het in tijden van schaarste en crisis. Allemaal. Ieder heeft zo zijn eigen beeld bij een eerlijke ordening. En er is lef voor nodig om dat te erkennen.